Potężne zgromadzenie w brazylijskim Kongresie Narodowym umieściło dzieci i młodzież w centrum działań na rzecz klimatu, przedstawiając konkretne propozycje na drodze do COP30.
13-letnia Giovanna wyraziła odczucia podzielane przez wielu nastolatków podczas wydarzenia „Dzieci i młodzież na drodze do COP30: wyzwania i możliwości”, które odbyło się 11 czerwca 2025 r. w Senacie Federalnym: ich głos jest nadal często ignorowany w decyzjach, które mają bezpośredni wpływ na ich życie.
Spotkanie zgromadziło uczniów, przedstawicieli rządu, parlamentarzystów, agencje ONZ oraz organizacje krajowe i międzynarodowe w przestrzeni aktywnego słuchania i dialogu politycznego, mającego na celu skuteczny udział młodzieży w podejmowaniu decyzji dotyczących klimatu.
COP30: Konferencja dzieci i możliwości?
30. Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP30) odbędzie się w Belém, w stanie Pará, w listopadzie 2025 r., po raz pierwszy Brazylia będzie gospodarzem głównej globalnej platformy negocjacji klimatycznych. Jest to historyczna okazja, aby umieścić brazylijską młodzież w centrum działań na rzecz klimatu. Wydarzenie zorganizowane w Brasílii było strategicznym krokiem w celu zapewnienia, że ich głosy zostaną nie tylko usłyszane, ale także włączone do struktur decyzyjnych.
Od pytań do działania: Ponowne przemyślenie uczestnictwa młodzieży
Dyskusjom przyświecały dwa pytania przewodnie:
- Czego jeszcze brakuje, aby dzieci, nastolatki i młodzież zostały uznane za kluczowe dla rozwiązań klimatycznych – z aktywnym głosem w negocjacjach, a nie tylko jako symbole tragedii, którym chcemy zapobiec?
- W jaki sposób możemy wzmocnić udział dzieci, nastolatków i młodzieży w polityce krajowej, tak aby ich głosy kierowały konkretnymi decyzjami, a nie pozostawały symbolicznymi zobowiązaniami?
Pytania te wywołały głębokie refleksje na temat reprezentacji, nierówności i demokracji międzypokoleniowej. Podczas całego wydarzenia młode głosy jasno wskazywały, że problemem nie jest brak gotowości lub zaangażowania, ale brak przestrzeni, wsparcia i prawdziwego słuchania.
Co mają do powiedzenia dzieci i młodzież?
Podczas paneli dyskusyjnych pytania i refleksje zadawane przez uczniów ujawniły krytyczne myślenie, dojrzałość polityczną i głębokie poczucie pilnej potrzeby ochrony środowiska.
O zaprzeczaniu klimatowi i osobistych działaniach: „Źródłem problemu jest niewiara w zmiany klimatu. Jak jedna osoba może wpłynąć na otoczenie, by z tym walczyć?”.
O zazielenianiu edukacji: „W jaki sposób drzewa będą sadzone w szkołach?”.
W erze cyfrowej media społecznościowe stały się główną sceną wpływu. Kult wizerunku i konsumpcjonizm przysłaniają pilne przyczyny. O mediach społecznościowych i konsumpcjonizmie: „Społeczeństwo potrzebuje bohaterów, ale w dzisiejszej erze cyfrowej konsumpcjonizm zajmuje centralne miejsce. Wszystko sprowadza się do kupowania, a to wpływa na edukację ekologiczną”.
O zaangażowaniu politycznym: „Mówienie o środowisku to mówienie o polityce. Ważne jest, aby głosować na ludzi, którzy reprezentują te sprawy”.
Przywództwo młodzieży potrzebuje struktury
Júlia, lat 12, Ambasadorka Sprawiedliwości Klimatycznej dla Plant-for-the-Planet Brazylia, ujęła to jasno: „Ludzie muszą zrozumieć, że przywództwo to nie kwestia wieku – to kwestia nastawienia. Nie jest łatwo uzyskać wsparcie w podnoszeniu świadomości wśród naszego pokolenia. Nasz aktywizm potrzebuje struktury: wsparcia finansowego, szkoleń, mentoringu, bezpieczeństwa i akdostępne przestrzenie”.
Júlia, przemawia podczas panelu na Kongresie Narodowym Brazylii, 2024 r. Júlia, Akademie w mieście Belo Horizonte, Minas Gerais, 2022 r.
Brak uczestnictwa młodzieży nie wynika z niechęci. Keully Leal z Brazylijskiej Unii Kobiet i CONJUVE podkreśliła, że szkoły i samorządy uczniowskie są punktami wejścia dla przywództwa młodzieży, ale bez wsparcia instytucjonalnego przestrzenie te pozostają niedoceniane i ograniczone.
Kryzys, który mnoży nierówności
Júlia Gouveia z Plan International Brazil i Clica przedstawiła kluczową analizę tego, kto ponosi największy ciężar kryzysu klimatycznego:
„Istnieją markery społeczne, które zawężają i intensyfikują skutki spowodowane tym kryzysem. Kiedy myślimy o nierównościach płciowych i rasowych w połączeniu z kryzysem klimatycznym, widzimy, że czarnoskóre dziewczęta i mniejszości etniczne są znacznie bardziej narażone na nakładające się zagrożenia, w tym dostęp do edukacji, możliwości rozwoju i pracy”.
Jej refleksja podkreśla istotną prawdę: mówienie o sprawiedliwości klimatycznej oznacza również mówienie o sprawiedliwości społecznej. Musi to znaleźć odzwierciedlenie w każdej polityce publicznej, prawie i procesie negocjacji – w tym w COP30.
Uwolnienie się od systemów skoncentrowanych na dorosłych
„Musimy uwolnić się od społeczeństwa skoncentrowanego na dorosłych, w którym żyjemy”.
– Salomão Hage, profesor UFPA i przedstawiciel People’s Summit.
Ta refleksja podkreśla jedną z głównych przeszkód w uczestnictwie dzieci i młodzieży w podejmowaniu decyzji dotyczących klimatu: logikę społeczną, która nie docenia zdolności dzieci i młodzieży do rozumienia, proponowania i działania w obliczu poważnych wyzwań.
Uznanie młodych ludzi za podmioty polityczne jest pierwszym krokiem w kierunku prawdziwej międzypokoleniowej sprawiedliwości klimatycznej. Dopóki ich doświadczenia i perspektywy będą niedoceniane, dopóty będziemy powielać model symbolicznej, a nie znaczącej partycypacji.
Słuchanie nie wystarczy: przyszłość musi być budowana poprzez wspólne decyzje
COP30 może i powinien służyć jako katalizator zmian. Prawdziwe wyzwanie leży jednak w tym, co stanie się po konferencji: ciągłość działań i skuteczne wdrażanie decyzji określi jej prawdziwy wpływ.
Mario Volpi z UNICEF podkreślił tę kwestię: „Moja refleksja dotyczy wzmocnienia koncepcji obywatelstwa, która gwarantuje przynależność do społeczeństwa i uczestnictwo. Nie chodzi tylko o wypowiadanie się w różnych kwestiach, ale także o bycie częścią procesu decyzyjnego. Musimy odnowić prawa dzieci i młodzieży. Bardzo ważne jest, aby zmienić koncepcję obywatelstwa w brazylijskim społeczeństwie. Rozwój społeczny nie odbywa się poprzez odmawianie praw – odbywa się poprzez rozszerzanie praw, integrację społeczną i uczestnictwo”.
Musimy zapewnić, by głos dzieci i młodzieży był integralną częścią decyzji, które kształtują przyszłość naszej planety. Uczestnictwo musi wykraczać poza pojedyncze momenty i stać się ciągłym procesem współpracy, w którym dzieci i młodzież mają autonomię działania i wpływania na politykę klimatyczną.
Luciano Frontelle, dyrektor wykonawczy Plant-for-the-Planet Brazil, podsumował: „Kraje już omówiły i zgodziły się, że działania na rzecz upodmiotowienia klimatycznego są niezbędne do wdrożenia porozumienia paryskiego. To, czego teraz brakuje, to inwestycje i wdrożenie polityki publicznej, aby uczynić ją czymś więcej niż tylko słowami na dokumencie”.
Luciano Frontelle, przemawiając do publiczności, 2025 r.
Prawdziwy postęp nastąpi dzięki zbiorowemu tworzeniu rozwiązań, otwartemu dialogowi, przejrzystości i zaangażowaniu w przekształcanie zaangażowania w rzeczywistą siłę, która wywiera trwały, konkretny wpływ. Tylko wtedy możemy zapewnić zrównoważoną, sprawiedliwą i sprzyjającą włączeniu społecznemu przyszłość dla wszystkich pokoleń.
Jesteś zainteresowany zaangażowaniem młodzieży w Brazylii? Przeczytaj więcej o Forum Rozwiązań Klimatycznych F20 2024 i obecności Ambasadorów Sprawiedliwości Klimatycznej tutaj.
